Η ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΥΠΕΡΥΜΝΗΤΟΣ ΚΑΙ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΜΑΡΙΑ
ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ omologiasprovoles.blogspot.com
ΤΑ ΕΓΚΩΜΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΛΑΤΡΕΙΑ
πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου.
Αναπόσπαστο, πλέον, στοιχείο του Δεκαπενταύγουστου στην Ελλάδα είναι η τέλεση της λεγομένης «Ακολουθίας του Επιταφίου» της Παναγίας, κατά μίμηση του Επιταφίου Θρήνου του Κυρίου. Η Ακολουθία αυτή έχει καταστεί δημοφιλής ή καλύτερα φολκλορική υπόθεση.
Με αφορμή αυτή την κατάσταση, που εμπεριέχει αρκετή δόση αυθαιρεσίας και άρα συνιστά σημαντική λειτουργική αταξία, επισημαίνουμε τα εξής:
- Κανονικά τα Εγκώμια – είναι γνωστό στους ιερείς – δεν περιλαμβάνονται στο επίσημο τυπικό της εορτής.
Στο Τυπικό της Μεγάλης Εκκλησίας (Τ.Μ.Ε) σημειώνονται τα εξής;
«…Συνηθίζεται ενιαχού…, προς πλείονα τάχα δόξαν και τιμήν της Θεοτόκου, ίνα ψάλλωνται τα λεγόμενα εγκώμια της Παναγίας, κατά μίμησιν των του Κυρίου ημών, των ψαλλομένων εν τω όρθρω του Μ. Σαββάτου. Η Μεγάλη Εκκλησία κατακρίνουσα παν ο,τι καινοφανές και κακόζηλον, έστω και γινόμενον προς τιμήν της Θεοτόκου, αποδοκιμάζει ταύτα επισήμως και απαγορεύει μάλιστα αυστηρώς» (Τ.Μ.Ε. σ. 306, υποσ. 4).
«Το ισχύον Τυπικόν (Τ.Μ.Ε. σ. 306, υποσ. 4) αναφερόμενον εις τα λεγόμενα εγκώμια της Παναγίας, τα θεωρεί καινοφανή και κακόζηλα και δεν επιτρέπει την χρήσίν των» (Δίπτυχα 2008, υποσ. 186.).
Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος εκδίδει το 1865 την παρακάτω εγκύκλιο με την οποία καταφέρεται εναντίον της Ακολουθίας του Επιταφίου της Θεοτόκου,την οποία θεωρεί ¨ξένον έθιμον¨και απαγορεύει την διάδοσή της.
Ακόμα και στο Τυπικό του Γ.Βιολάκη,υπάρχει υποσημείωση,με την οποία εφιστάται η προσοχή στα καινοφανή και συνιστάται η αποφυγή τελέσεως μιας τέτοιας Ακολουθίας.«»Ευθύς μετά την καταβασίαν της θ΄
συνηθίζεται ενιαχού,όπου ΠΑΝΗΓΥΡΙΖΕΤΑΙ η εορτή αύτη μεγαλοπρεπώς,προς πλείονα ΤΑΧΑ δόξαν και τιμήν της Θεοτόκου,ίνα ψάλλωνται τα λεγόμεναεγκώμια της Παναγίας,κατά μίμησιν του Κυρίου ημών,των ψαλλομένων εν τω όρθρω του Μ.Σαββάτου.Η Μ.Εκκλησία κατακρίνουσα παν ό,τι καινοφανές και ΚΑΚΟΖΗΛΟΝ,έστω και γινόμενον προς τιμήν της Θεοτόκου,ΑΠΟΔΟΚΙΜΑΖΕΙ ταύτα επισήμως και ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΑΥΣΤΗΡΩΣ.»
Επίσης στο Τυπικό του Γ.Ρήγα δεν υπάρχει καμμία πληροφορία για την Ακολουθία του Επιταφίου της Παναγίας.
2.Τα εγκώμια της Παναγίας ψάλλονταν αρχικά, όπως φαίνεται, στα Ιεροσόλυμα, στον τάφο της Παναγίας, κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα. Κάποια στιγμή «πέρασαν» στη νησιωτική Ελλάδα ,στα Δωδεκάνησα πρώτα και στην Πάτμο, μάλλον, αρχικά. Τα τελευταία χρόνια έγιναν μόδα και στην κυρίως Ελλάδα, διότι στην ακολουθία αυτή αρέσκεται «το ευσεβές πλήρωμα», το οποίο την θέλει και θεαματική! Πρέπει, όμως, να μας προβληματίσει σοβαρά το γεγονός ότι τόσο στο Άγιον Όρος, τον κατεξοχήν θεομητορικό τόπο, όσο και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο (μη ξεχνάμε ότι η Πόλη είναι η πόλη της Θεοτόκου) δεν ψάλλονται τα Εγκώμια της Παναγίας.
Δεν έχουμε μια ολοκληρωμένη μελέτη για να ξέρουμε πότε ακριβώς καθιερώθηκαν τα Εγκώμια, στα Ιεροσόλυμα αρχικά. Αν όμως σκεφθούμε ότι και η εισαγωγή στα Τυπικά των Εγκωμίων της Μ. Παρασκευής πρέπει να έγινε στα μέσα του 15ου αιώνα τότε τα Εγκώμια της Παναγίας πρέπει να γράφτηκαν αργότερα.Ο Παλαιών Πατρών Διονύσιος συνέγραψε σχετική ακολουθία το 1541 μ.Χ..Στην σχετική τυπική του διάταξη τονίζει ότι η Ακολουθία των Εγκωμίων της Παναγίας, ψάλλεται ως και του Χριστού (όρθρος Μ. Σαββάτου) μετά την θ’ ωδή προ του εξαποστειλαρίου ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως.Άρα τα Εγκώμια δεν πρέπει να ψάλλονται όποτε θέλει ο καθένας, όπως συμβαίνει σήμερα, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.
- Στα Εγκώμια δεν υπήρχε η παράδοση του «Σώματος» της Παναγίας και η λιτάνευσή του. Ο Παλαιών Πατρών Διονύσιος το 1541 το γράφει καθαρά: «…προευτρεπισθέντος αναλογίου, τίθεται η αγία εικών της Κοιμήσεως της Θεοτόκου».Άρα το «σώμα» αποτελεί καινοτομία και παραφθορά.
Συνοπτικά σημειώνουμε τα εξής.
1) Ἡ ἀπαγόρευση τοῦ Οἰκ. Πατριαρχείου καί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος εἶναι σαφής.
2) Ἡ συγκεκριμένη τελετή σαφῶς ἔχει τοπική -Ἱεροσολυμίτικη- προέλευση, γίνεται στόν τάφο τῆς Παναγίας καί ἄς μείνει ἐκεῖ. Ἐκεῖ ὄντως ἔχει νόημα καί ἀξία. Παραπέρα χάνει…
Ο επιτάφιος της Παναγίας και η περιφορά του αποτελούν λατρευτική υπέρβαση,αφού ένας μόνο επιτάφιος γνωρίζεται, ο του Κυρίου.Όμως εγκώμια έχουν γραφεί και ψάλλονται και σε άλλες περιπτώσεις ,όπως του Σταυρού κ.λ.π.Να κάνουμε και εκεί επιτάφιο; Καλό θα είναι να μένουμε στις αρχαίες και γνήσιες παραδόσεις έστω και εάν αυτό αποτελεί ή μάλλον στερεί ευκαιρία θεάματος.Άλωστε η Μ.τ.Χ.Ε. είναι στο θέμα σαφής.
3) Τό ἱεροσολυμίτικο τυπικό ὄντως ἐπικράτησε παντοῦ. Σέ ὁρισμένα ὅμως χρειάζεται διακριτική αὐτοσυγκράτηση. Νά ξεχωρίζουμε τά τοπικά.
4) Μιά πιό συγκρατημένη τελετή στά πλαίσια τῆς Λιτῆς τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Παναγίας (ὅπως προτείνει ὁ Καθηγητής κ. Ἀριστ. Πανώτης σέ ἔκδοσή του), χωρίς κουβούκλια καί περιφορές -πού θυμίζουν ἀκριβῶς Μ. Παρασκευή- θά ἦταν ἴσως ἀνεκτή.
ΠΗΓΕΣ.
Α.Τ.Μ.Ε
Β.ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ.ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Γ.ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ. ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΟΔΟΣ-ΨΑΛΤΟΛΟΓΙΟΝ(www.analogion.com)
Δ.ΔΙΠΤΥΧΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Ε.ΤΥΠΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΡΗΓΑ
ΣΤ.ΤΥΠΙΚΟ Γ.ΒΙΟΛΑΚΗ.ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΛΙΒΕΡΟΥ ΣΕΛ.306-307
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΗΜΩΝ
ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΝΤΟΥ.. ΚΙΝΔΥΝΟΣ-ΘΑΝΑΤΟΣ.. ΤΟ ΧΑΡΑΓΜΑ ΕΧΕΙ ΗΔΗ ΑΡΧΙΣΕΙ.. Η ΓΥΜΝΗ ΑΛΗΘΕΙΑ.. ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΝΙΚΑ.. ΚΑΛΟ ΑΓΩΝΑ ΑΔΕΛΦΟΙ
ΑΝΩΤΑΤΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΠΤΩΣΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΤΙΑ ΑΠΟ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΚΟΣΜΟΥ.. ΑΥΤΗ ΟΠΟΥ ΖΟΥΜΕ ΣΗΜΕΡΑ.. ΤΩΡΑ ΣΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ...
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ.. ΖΗΤΩ Ο ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ..
- Ο ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΠΑΡΑ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΩΝ ΕΚΔΙΚΟΥΜΕΝΩΝ ΑΙΜΑ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΑΥΤΩΝ (βεντετα) ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗΣ ΟΓΔΟΙΤΗΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΑΚΜΩΝ ΗΘΟΥΣ ΚΑΙ ...
- ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΡΙΨΗ ΤΗΣ ΑΗΘΕΙΑΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΔΟΞΗΣ ΣΤΟΝ ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΑΙ ΔΟΛΟΦΟΝΗΜΕΝΟ ΗΡΩΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ...
Ο ΟΣΙΟΣ ΓΕΡΩΝ ΠΑΙΣΙΟΣ ΟΤΑΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΖΕ ΤΗΝ ΙΕΡΑΝ ΜΟΝΗΝ ΣΤΟΜΙΟΥ ΕΣΤΡΕΨΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ!!! ΑΝΕΦΩΝΗΣΕ ΚΑΙ ΕΙΠΕ!!! ....jpg)
ΑΠΕΡΑΘΟΥ: ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΕΞΑΓΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΕΞΗ ''ΑΠΕΡΑΤΟΣ'' (ΜΕ ΠΑΡΑΦΘΟΡΑ ΤΟΥ ''Τ''...- ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΕΙΣ ΟΛΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ ΕΙΣ ΟΛΑ ΤΑ ΕΘΝΗ ΕΙΣ ΠΑΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΚΗΡ...
- ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΕΙΣ ΟΛΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ ΕΙΣ ΟΛΑ ΤΑ ΕΘΝΗ ΕΙΣ ΠΑΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΚΗΡΥΞΑΤΕ ΜΕΤΑΔΩΣΑΤΕ ΔΙΑΔΩΣΑΤΕ Επειδη πλεον εχωμε επι...
.jpg)
Νουθεσίες του πατρός Σεραφείμ της Βιρίτσα «Ο Κύριος έχει δύναμη να αναδείξει τους εργάτες αν εμείς θα Τον...- Η ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΠΛΟΤΗΤΟΣ ΤΑΠΕΙΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΒΙΟΥ.. ΟΓΔΟΙΤΗΣ ΑΓΙΟΣ ΟΣΙΕ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.. ΠΡΕΣΒΕΥΕ ΥΠΕΡ ΗΜΩΝ.. τ...
- Ανθρωπους και κτηνη σωσεις Κυριε 35ος Ψαλμος Αληθεια! Ποσο ακατηγορητα ειναι τα κτηνη! , ασφαλως οχι τα ανθρωπομο...
