Η ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ
Ποιμενικοί κύνες και όχι κυνάρια.
Γράφει ὁ κ. Γεώργιος Τραμπούλης, θεολόγος
Εἶναι γεγονός ὅτι στήν σύγχρονη ἐκκλησιαστική πραγματικότητα, ἐπειδή σχεδόν κατά κανόνα οἱ ἐκκλησιαστικοί θεσμοί ἔχουν πάψει νά λειτουργοῦν ὡς χαρισματικές ἐκδηλώσεις πού ἀπεργάζονται τήν Χριστοποίηση τῶν μελῶν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, αὐτό ἔχει ὡς ἐπακόλουθο νά λειτουργοῦν οἱ θεσμοί αὐτοί ὡς δομές ἐξουσίας καί ὑποταγῆς. Ἔτσι, ἡ ὑποκοή καί ἡ σιωπή ἔχουν καταστῆ σημαία καί λάβαρο ἐκκλησιαστικῆς δεοντολογίας, ὑπόμνηση καί ὑπόδειξη χρέους, οἱ ὁποῖες ταυτίζονται μέ τήν φαινομενική εὐπρέπεια καί σεβασμό τῶν θεσμῶν, τήν πνευματική καλλιέργεια καί τήν δῆθεν ἐναρμόνισή τους μέ τήν Πατερική Παράδοση. Ὅλοι ὀφείλουν ὑποταγή, συμμόρφωση πρός τίς ἀποφάσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἡγεσίας, τήν ἐκκοπή τῶν ἀμφιβολιῶν καί τῶν ἀντιδράσεων, στίς ὅποιες ἐκκλησιαστικές ἐκτροπές τῶν ἐπισκόπων, ἀντιδράσεις πού ἐκφράζουν τήν ἀγωνία τοῦ ποιμνίου στήν ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας.
Τό σημερινό ἐκκλησιαστικό κατεστημένο στήν προσπάθειά του νά ἐπιβάλη τίς ἀποφάσεις του ἐπιδιώκει στήν πραγματικότητα τήν μετάταξη τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ ἀπό τό λογικό στό ἄλογο ποίμνιο, νά ἐπιβάλη τήν τυφλή ὑπακοή καί τήν ἀπόλυτη σιωπή καί ἔτσι σχηματοποιεῖ τήν διαποίμανση σέ ἔργο, τό ὁποῖο γίνεται μέ τό καλάμι τοῦ ἐξαναγκασμοῦ καί τῆς ὑποταγῆς.
Βασική αἰτία αὐτῆς τῆς πνευματικῆς κατάπτωσης εἶναι ἡ ἔλλειψη ὀρθοδόξου ἐκκλησιολογίας ἐκ μέρους τῶν σύγχρονων ὀρθοδόξων ἐπισκόπων. Ἡ ἐκκλησιολογία, ἡ ὁποία ἐπικρατεῖ, δέν διαφέρει ἀπό τήν παπική, ἀφοῦ σκοπό ἔχει νά ἐπιβάλη ἕνα πρῶτο, ἕνα ἀλάθητο, καλλιεργώντας ταυτόχρονα πρός τό ποίμνιο τόν ἐφησυχασμό καί τήν ἀδιαφορία στά θέματα τῆς Ἐκκλησίας. Μία ἐκκλησιολογία, ἡ ὁποία ἔχει ὡς κεντρική διδασκαλία της ὅτι μέσῳ τοῦ ἐπισκόπου πραγματοποιοῦνται, τόσο ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ στήν Ἐκκλησία, ὅσο καί ἡ καθολικότητα τῆς Ἐκκλησίας· καί αὐτό, παρερμηνεύοντας τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, ἡ ὁποία συνοψίζεται στό “ὅπου ὁ ἐπίσκοπος ἐκεῖ καί ἡ Ἐκκλησία”, ἀποσιωπώντας ὅμως ὅτι ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος προϋποθέτει στήν διδασκαλία του πώς ὁ ἐπίσκοπος ὀρθοτομεῖ τόν λόγο τῆς ἀληθείας, διδάσκει καί πράττει σύμφωνα μέ τόν εὐαγγελικό λόγο, δηλαδή ἀπλανῶς.
Καί ἐνῶ οἱ σύγχρονοι ἐπίσκοποι καλλιεργοῦν γιά τά λαϊκά μέλη τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί γιά τούς ἁπλούς κληρικούς ἕνα παθητικό ρόλο ὑποταγῆς, ὁ Μέγας Βασίλειος σέ ἐπιστολή του διευκρινίζει ὅτι ἡ διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας ναί μέν πραγματοποιεῖται ἀπό ἐκείνους στούς ὁποίους ἔχουν πιστευθῆ τά ἀνώτερα ἀξιώματα, ὄχι ὅμως χωρίς τήν ἐπικύρωση τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ.
Τήν στιγμή πού πάγια θέση τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὅτι ἡ πίστη ἀποτελεῖ τό κριτήριο καί τό σημεῖο ἀναφορᾶς της, ὅτι ἡ ἀκύρωση μίας εὐαγγελικῆς ἐντολῆς σημαίνει τήν ἀκύρωση ὅλου τοῦ Εὐαγγελίου, στίς ἡμέρες μας ὁ συμβιβασμός μέ τήν αἵρεση, ἡ ἀλλοίωση τοῦ Εὐαγγελίου καί τῶν ἱερῶν Κανόνων, ὁ συνεορτασμὸς τοῦ Πάσχα μὲ τοὺς αἱρετικοὺς ἔχουν καταστῆ κανονικότητα καί τρόπος ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Καί ἐνῶ οἱ ἐπίσκοποι ἀπαιτοῦν ὑπακοή ἀπό τούς πιστούς στόν ἐξοβελισμό τοῦ ἐσταυρωμένου ἀπό τό ἱερό Βῆμα, στήν νομιμοποίηση τῆς ὁμοφυλοφιλίας, ἀφοῦ σιωποῦν καί ἀδιαφοροῦν γιά τήν ψήφιση τοῦ νόμου, ἀπαιτοῦν ὑποταγή στό κλείσιμο τῶν ἱερῶν ναῶν κατά τήν ἐποχή τοῦ κορωνοϊοῦ, στήν ἐπιβολή τῶν θανατηφόρων ἐμβολίων, ἐκδίδοντας μάλιστα καί ἐγκύκλιο μέ τήν ὁποία, ἀναγνώριζαν ὅτι ὁ ἐμβολιασμός ἀποτελεῖ μέγιστη πράξη εὐθύνης ἀπέναντι στόν συνάνθρωπο (!!!), ἀξιώνοντας ὑπακοή στήν νομιμοποίηση τῶν σχισματικῶν καί ἀχειροτόνητων Οὐκρανῶν ἐπισκόπων, τήν ἴδια στιγμή ἀδιαφοροῦν γιά τήν ἀλλοίωση καί τήν παραχάραξη πού προκαλοῦν αὐτές οἱ ἀποφάσεις τους στό Εὐαγγέλιο καί κατά συνέπεια ἀδιαφοροῦν ὅτι ὁδηγοῦν τούς πιστούς στήν ἀπώλεια.
Ὁ μέγας Ἀθανάσιος, σέ ἀντίθεση μέ αὐτά πού διδάσκουν πολλοί σύγχρονοι ποιμένες, δηλαδή ὅτι οἱ πιστοί ὀφείλουν πρός τό πρόσωπό τους τυφλή ἀποδοχή ἀνεξάρτητα τῶν λόγων καί τῶν πράξεών των, θά τονίση ὅτι “οἷον ἐάν ὁ ἐπίσκοπος ἤ ὁ πρεσβύτερος, οἱ ὄντες ὀφθαΝλμοί τῆς Ἐκκλησίας, κακῶς ἀναστρέφωνται, καί σκανδαλίζωσι τόν λαόν, χρή αὐτούς ἐκβάλλεσθαι. Συμφέρον γάρ ἐστιν ἄνευ αὐτῶν συναθροίζεσθαι εἰς εὐκτήριον οἶκον, ἤ μετ’ αὐτούς ἐμβληθῆναι, ὡς μετά Ἄννα καί Καϊάφα, εἰς τήν γέενναν τοῦ πυρός… ἵνα ἡ Ἐκκλησία ἀσκανδαλίστως συναγομένη διαφυλαχθήσηται”. Ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος μέ τόν λόγο του “ἐάν ὁ ἐπίσκοπος, κακῶς ἀναστρέφεται, καί σκανδαλίζη τόν λαόν, χρή αὐτόν ἐκβάλλεσθαι”, ἐπιβεβαιώνει ἀφενός ὅτι ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ὀφείλει νά ἔχη λόγο μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀφετέρου ὅτι “δέν εἶναι κανείς ἀνώτερος τῶν ἄλλων, γιατί ἐχειροτονήθη σέ ἀρχιερέα, ἀλλά ἀναδεικύεται σέ ἀρχιερέα, γιατί εἶναι ἁγιώτερος τῶν ἄλλων”.
Ὁ μακαριστός καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Κωνσταντῖνος Μουρατίδης, ἀναφερόμενος στούς ἀδίκως καταδικασθέντες 12 Μητροπολίτες, λέει ὅτι “Τό μοναδικό καί οὐσιαστικό προβάδισμα τοῦ ἐπισκόπου ἔναντι ὅλων τῶν πιστῶν, πού ἀποτελοῦν τό πλήρωμα τῆς ἐπισκοπῆς του, πρέπει νά εἶναι ἡ διακονία τῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία τελεσιουργεῖται ἀπό τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ τήν ἄσκηση, τήν ταπείνωση καί προσευχή καί τήν συνεχῆ ἐπαγρύπνηση γιά τήν ἀναγέννηση μεταξύ τοῦ πληρώματος τοῦ πλούτου τῆς λατρείας, τῆς πατερικῆς θεολογίας καί τοῦ ἀσκητικοῦ ἰδεώδους.
Εἰς τούς συγχρόνους ἀποκαλυπτικούς καί ἐξόχως συγκεχυμένους καιρούς προσλαμβάνουν ὅλως ἀποφασιστική σημασία οἱ λόγοι τοῦ Κυρίου: «μετανοεῖτε, ἤγγικε γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Ἐάν ἡ ἐν γένει πορεία τῶν πιστῶν πρέπει νά εἶναι πορεία μετανοίας, μέ τήν βαθύτατη καί πολυσήμαντη σημασία τοῦ ὅρου, ἐπικεφαλῆς τῆς πορείας αὐτῆς πού ἀποτελεῖ τήν ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, ὀφείλουν νά τεθοῦν οἱ ἐπίσκοποι καί οἱ ποιμενάρχες καί μάλιστα οἱ Μητροπολίτες, οἱ Ἀρχιεπίσκοποι καί οἱ Πατριάρχες.
Χωρίς τήν ἔνταξη τῶν Ὀρθοδόξων Ἱεραρχῶν εἰς τήν πορεία τῆς μετανοίας γιά τήν ἀναγέννηση, τόν ἁγιασμό καί τήν ἐν Χριστῷ τελείωση τῶν ἀνθρώπων, ἡ χειροτονία τους σέ ἀρχιερέα ὄχι μόνον εἰς οὐδέν θά τούς ὠφελήση, ἀλλά ἀντιθέτως θά ἀποτελέση σοβαρώτατο ἐπιβαρυντικό παράγοντα, πού θά συνεπιφέρη τήν αὐτοκαταδίκη τους”. Σέ ἀντίθεση μέ τούς λόγους τοῦ σοφοῦ καθηγητῆ οἱ σύγχρονοι ἐπίσκοποι ὄχι μόνον δέν βρίσκονται σέ πορεία μετανοίας, ἀλλά μέ τίς πράξεις καί τούς λόγους τους κατασκανδαλίζουν τόν λαό τοῦ Θεοῦ καί ταυτόχρονα ζητοῦν καί ὑπακοή καί σιωπή.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς συμβουλεύει ὅτι τά πάντα πρέπει νά γίνωνται μέσα στήν Ἐκκλησία “εὐσχημόνως καί κατά τάξιν”. Μία τάξη, ἡ ὁποία ἐμπεριέχει τήν διάκριση ἀνάμεσα σέ ἐκείνους πού κυβερνῶνται καί ὁδηγοῦνται καί σέ ἐκείνους πού κυβερνοῦν καί ὁδηγοῦν. Ἔτσι τίθεται τό ἐρώτημα, ποιά εἶναι τά χαρακτηριστικά αὐτῆς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱεραρχίας, μήπως εἶναι σχεδιασμένη πάνω στά πρότυπα τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας; Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας τονίζουν ὅτι σκοπός τῆς χαρισματικῆς τάξεως τῶν ποιμένων καί διδασκάλων δέν εἶναι ἡ γοητεία καί ἡ τυραννία, ἀλλά ἡ διακονία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ὅπου ἡ κυριαρχικότητα καί ἡ αὐταρχική συμπεριφορά ἀποκλείονται.
Διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὅτι τά μέλη τοῦ Χριστοῦ, ἡ Ἐκκλησία, ἀπό τήν στιγμή πού ἀποτελοῦν ἕνα σῶμα καί ἐκ τῆς μίας Κεφαλῆς, ἔχουν κοινά πάντα τά πνευματικά ἀγαθά, εἶναι δηλαδή ἴσα μεταξύ τους ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ· καθ’ ὅσον ὅμως, κατά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔχουν διαφόρους θέσεις μέσα στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, καί διάφορα χαρίσματα καί διακονίες, γιά αὐτό ὑπάρχουν διαφορές μεταξύ τους καί ἔτσι ἔχουμε τήν ἐκκλησιαστική ἱεραρχία. Ὅμως ἡ διαφορά αὐτή δέν διασπᾶ τήν ἑνότητα τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, διότι “τά πάντα ἐν πᾶσι” σέ αὐτήν εἶναι ὁ “εἷς Χριστός”. Ἔτσι, οἱ ἐπίσκοποι καί οἱ ποιμένες ἀσκοῦν τό ἔργο τους ὄχι ἀφ’ ἑαυτῶν, ἀλλά ἐν αὐτοῖς καί διά αὐτῶν ἐνεργεῖ τά πάντα ἡ κεφαλή τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Χριστός. Γιά αὐτό ἄλλωστε ὁ ἀπόστολος Παῦλος τονίζει τά πάντα ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ εἶναι “ἐκ τοῦ Χριστοῦ” καί “ἐν τῷ Χριστῷ” καί πᾶσα ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἐξ αὐτοῦ καί ἐν αὐτῷ. Λέει χαρακτηριστικά ὁ ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν στήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή του, “ἀληθεύοντες δέ ἐν ἀγάπῃ αὐξήσωμεν εἰς αὐτόν τά πάντα, ὅς ἐστιν ἡ κεφαλή, ὁ Χριστός. Ἐξ οὗ πᾶν τό σῶμα συναρμολογούμενον καί συμβιβαζόμενον διά πάσης ἁφῆς τῆς ἐπιχορηγίας κατ’ ἐνέργειαν ἐν μέτρῳ ἑνός ἑκάστου μέρους τήν αὔξησιν τοῦ σώματος ποιεῖται εἰς οἰκοδομήν ἑαυτοῦ ἐν ἀγάπῃ”.
Καί ἐνῶ τήν ἐκκλησιαστική ἱεραρχία “ἔθετο ὁ Θεός ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ” καί ἔδωσε σέ αὐτήν εἰδική καί μεγαλύτερη διακονία, καί χάριν καί ἐξουσία, τήν ἴδια στιγμή ὁ ἱερός Χρυσόστομος, γιά νά καταδείξη τήν ἑνότητα Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας, θά τονίση σέ ὁμιλία του στήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου ὅτι, “ἔνθα γάρ ἡ κεφαλή, ἐκεῖ καί τό σῶμα· οὐδενί γάρ μέσῳ διείργεται ἡ κεφαλή, καί τό σῶμα· εἰ γάρ διείργετο, οὐκ ἄν εἴη σῶμα, οὐκ ἄν εἴη κεφαλή”.
Μέ τόν λόγο του αὐτό ὁ ἱερός Πατήρ καταδηλώνει ὅτι δέν ὑπάρχει κανείς μεσάζων μεταξύ τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ἐπιβεβαιώνοντας ὅτι τό ἐπισκοπικό ἀξίωμα δέν εἶναι ἐξουσία ἤ κάποιο προνόμιο πού δίνεται ἀπό τήν πράξη τῆς χειροτονίας, ἀλλά κατάσταση θέας τοῦ Θεοῦ καί ἐάν δέν ἔχη αὐτήν τήν κατάσταση θέας ὁ ἐπίσκοππος, τουλάχιστόν ἄς εὑρίσκεται σέ πορεία μετανοίας γιά τίς ἐλλείψεις του καί νά μή κατασκανδαλίζη τόν λαό τοῦ Θεοῦ μέ τούς λόγους καί τίς πράξεις του. Στήν Περί Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης σημειώνει σχετικά μέ τό ἱεραρχικό ἀξίωμα, τό ὁποῖο πολλοί τό ὀρέγονται στήν ἐποχή μας, ἀλλά δέν ξέρουμε πόσοι εἶναι ἱκανοί, γιά νά τό κατέχουν, “αὐτή εἶναι ἡ καθολική εὐκοσμία καί τάξις τῶν θείων μυστηρίων· ὁ ἱερεύς προϊστάμενος νά μετάσχη καί νά χορτάση πρῶτος τῶν ἀγαθῶν πού θά δωρηθοῦν δι’ αὐτοῦ ἀπό τόν Θεό στούς ἄλλους, καί ἔπειτα νά μεταδώση ἀπό αὐτούς σέ ἄλλους. Γιά αὐτό ὅσοι ἀποτολμοῦν νά διδάξουν τά ἔνθεα διδάγματα, πρίν τά ἐφαρμόσουν οἱ ἴδιοι σταθερῶς, εἶναι ἐντελῶς ἀνίεροι καί ξένοι πρός τήν ἱερή θεσμοθεσία”. Αὐτά λέγει ὁ ἱερός Πατήρ καί ὅλοι ὀφείλουμε νά προβληματισθοῦμε τόσο γιά τούς λόγους μας ὅσο καί γιά τίς πράξεις μας.
Ἐπίσκοπος τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας, ἀναφερόμενος σέ ἱερομόναχο ἄλλης Μητροπόλεως, στήν Συντονιστική Ἐπιτροπή Περιστερίου, στούς ἀγωνιζόμενους Χριστιανούς τῆς Λαρίσης καί στόν Ὀρθόδοξο Τύπο σέ προσβλητικό κείμενό του, γράφει μεταξύ τῶν πολλῶν, “Τί εἶναι τά «κυνάρια»; Τά σκυλάκια, τά κουτάβια! Τά ὁποῖα ὅσο χαριτωμένα κι ἄν εἶναι, ἔχουν ἕνα χαρακτηριστικό. Λόγω τῆς ἀνωριμότητάς τους καί τῆς ἀπειρίας τους, κάνουν ζημιές! Πολλές ζημιές! Πρῶτα στόν ἑαυτό τους καί κατόπιν σέ ὅλους τούς γύρω. Καί κάνουν καί θόρυβο! Πολύ θόρυβο! Πότε μέ τά γρυλίσματά τους, πότε μέ τά ἀλυχτίσματά τους, τά ὁποῖα εἶναι πάντα σέ ὑψηλούς τόνους, ἐπιδιώκουν νά ἐπιβληθοῦν μέ τό θράσος τοῦ ἀνερμάτιστου καί τή δοκισησοφία τοῦ ἀδαοῦς σέ ὅλους τούς ἄλλους. Κι αὐτό δέν εἶναι ἀπαραίτητα ἐνοχλητικό. Εἶναι κατ᾽ ἀρχάς διασκεδαστικό τόσο, πού σέ κάνει νά γελᾶς μέ τά ἀσυνάρτητα καμώματά τους καί νά παρασύρεσαι νά διασκεδάσεις μαζί τους, γιά νά γελάσεις ἀκόμη πιό πολύ”, αὐτοί εἶναι λόγοι ἐπισκόπου!
Τὸν Μάϊο τοῦ 1970, στὸ ὑπ. Ἀριθ. 336 Φύλλο τῆς «Χριστιανικῆς Σπίθας» φιλοξενεῖται ἄρθρο τοῦ Συντάκτη (ἐνν. τοῦ π. Αὐγουστίνου Καντιώτη) μὲ τίτλο: «ΠΡΟΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΑΣ – ΔΗΜΑΓΩΓΟΙ;», ἕνα ἄρθρο σχετικὸ κατὰ πάντα μὲ τὸν πάλαι ποτὲ πνευματικὸ πατέρα τοῦ νῦν Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τὸν Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Μελίτωνα.’’, ἔγραφε ὁ ἀγωνιστής Ἱεράρχης:
«Κατά τήν θείαν Λειτουργίαν δέν ἐπιτρέπεται διακοπή. Ἀλλ’ ἐάν ὑπάρχη μία περίπτωσις, κατά τήν ὁποίαν ὄχι μόνον ἐπιτρέπεται, ἀλλά καί ἐπιβάλλεται διακοπή καί διαμαρτυρία, εἶνε ἡ ἀνωτέρω περίπτωσις. Μόλις ἠκούσθησαν αἱ πρῶτες λέξεις ὑπέρ τοῦ καρναβαλικοῦ αἴσχους ἤ τῶν αἱρέσεων, ὅλος ὁ ἐκκλησιαζόμενος λαός ἔπρεπε, μέ ὅλην τήν δύναμιν τῶν πνευμόνων του, νά ἄρη φωνήν διαμαρτυρίας καί νά εἴπη· Ἀνάξιος! Αἶσχος! Κάτω!… Εἰς τοιαύτας περιπτώσεις, καθ’ ἅς τό κινδυνευόμενον εἶνε ἡ Ὀρθοδοξία ὡς κανών πίστεως καί ἠθικῆς, εὐγένεια καί σιωπή δέν ἐπιτρέπονται. Ὁ Κύριος δέν ὕψωσεν ἐπί ματαίῳ τό φραγγέλλιον, ὅτε εἶδε τήν βεβήλωσιν τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ. Καί ὁ εὐσεβής λαός, ὁ ὑπέρ πάντα καί ὑπέρ πάντας ἀγαπῶν τόν Κύριον καί τήν ἁγίαν αὐτοῦ Ἐκκλησίαν, ὅταν ἀκούη καί βλέπη βεβήλωσιν τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων, ἄς ὑψώνη ἀντί τοῦ φραγγελλίου τήν φωνήν του. Εἶνε καί ἡ αὐστηρά φωνή εἶδος φραγγελλίου. Αἱ φωναί ἀποδοκιμασίας ἐκ μέρους λαοῦ πλήττουν τούς ἐνόχους σφοδρότερον φραγγελλίου. Εἶνε ὡς ἰσχυραί φωναί ποιμένων καί ποιμενικῶν κυνῶν, αἱ ὁποῖαι τρέπουν εἰς φυγήν τούς λύκους».
Καί ἐνῶ ὁ ἀγωνιστής Ἱεράρχης ἔβλεπε στό γρηγοροῦν ποίμνιο τούς ποιμενικούς κύνες, οἱ σύγχρονοι βλέπουν τά κυνάρια. Καὶ αὐτὸ διότι ἄλλη εἶναι ἡ Ἐκκλησιολογία τοῦ ἑνὸς καὶ ἄλλη τῶν ἄλλων. Ὁ Σεβασμιώτατος Αὐγουστῖνος ἔβλεπε τὸ ποίμνιο ὡς σῶμα Χριστοῦ, ἐνῶ οἱ σύγχρονοι ἐπίσκοποι ὡς μέσο, γιὰ νὰ ἐκδηλώσουν κυριαρχικότητα καὶ αὐταρχικὴ συμπεριφορά.
